Enerverende zeiltocht door Noordelijke Hebriden. Als je Schotland per zeilboot ontdekt, heb je plots alle tijd om de rotsige natuur en mysterieuze lichtval over zee en eilanden op je in te laten werken. Onderweg meer je aan bij verlaten eilandjes, kleurrijke visserplaatsjes en af en toe direct aan de kade bij een Islanddistilleerderij.
TEKST EN FOTO’S: WIEGER FAVIER
De trossen zijn gelicht, de zeilen gehesen en de haven van Oban is uit het zicht verdwenen. Heerlijk traag trekt de rotsige kust van het eiland Mull aan me voorbij. De zon glinstert op het water. In de verte lijken de eilanden Scarba en daarachter Jura als blauwe bergen net boven het zeewater te zweven. Ik hoor alleen nog de wind in de zeilen, gekraak van touwen in de lieren en geruis van zeewater langs de boeg. Het is hypnotiserend. Urenlang kan ik hier op het voordek blijven rondkijken, wildlife spotten, hangen onder de fokzeilen in het kluivernet of bij het roer op het achterdek luisteren naar de –soms wat sterke- verhalen van kapitein Klaas van Twillert en de medepassagiers, zonder me ook maar een moment te vervelen.
De Flying Dutchman is de komende week mijn onderkomen. Dit veertig meter lange Hollandse Zeilschip vaart hier in de zomermaanden rond met telkens nieuwe reisgezelschappen,vaak een mengelmoes van Europese zeil- en Schotlandliefhebbers. De grote witte haringlogger heeft twee masten heeft in totaal 480 vierkante meter zeil. Overal waar we aanmeren trekt het tallship gelijk bekijks. Wind en stroming, af en toe bijgestaan door de dieselmotor, bepalen de vaarrichting. Vanwege een harde wind op de woelige zeestraat The Little Minch, blijft de tocht beperkt tot de noordelijke Binnen-Hebriden met grotere eilanden als Skye en Mull en een hele reeks rotsige eilandjes met soms bijzondere vormen, zoals Eigg dat als een hanenkam boven zee uitsteekt, of het kleine onbewoonde Staffa, waar verschillende grotten tussen hoge basaltkolommen zijn ontstaan.
Onderweg doen we vissersplaatsjes als Mallaig en Portree aan, zien we vuurtorentjes op rotspunten in zee, gaan we vooranker in verlaten lochs en dobberen langs stoere middeleeuwse kastelen als het Eilean Donan Castle in Loch Duich, decor voor heel wat whisky-commercials.
Zelfs de meest afgelegen pubs hebben hier een menukaart vol verse vis en schelpdieren –hoewel niet altijd even goed bereid- en een wandrek vol whisky’s die, volgens kapitein Klaas, voornamelijkdoor toeristen worden besteld. De locals drinken bier.
Haaien en dolfijnen.
De zeiltocht blijkt ook een zeesafari. Kort na vertrek uit het centrale Oban dobberen we al voorzichtig rond een rots vol grijze zeehonden, die ons schaapachtig aankijken. Onderweg worden we begeleidt door Jan-van-genten: grote zeevogels die met duizelingwekkende vaart het water instorten. Regelmatig steken er ook grijze of zwarte vinnen boven het water uit: meestal dolfijnen, die soms zo dichtbij komen dat je de ademhaling door hun ‘blowhole’ kunt horen; soms ook kleinere bruinvissen en reusachtige, maar ongevaarlijke planktonetende Basking sharks of reuzenhaaien.
Het heuvelachtig Skye is het grootste eiland onderweg. Vanaf het water zien we een aaneenschakeling van heuvels, lochs, rotsen en watervallen in een telkens veranderende combinatie van groen- en grijstinten.
Talisker, de enige distilleerderij op Skye, ligt prachtig in de schaduw van de heuvel die de distilleerderij van water voorzien, en direct aan het Loch Harport met uitzicht over de puntige Cuillin heuvels. De rust van die natuurlijke omgeving, staat in schril contrast met de topdrukte in het visitor centre. Toeristen kopen Talisker -shirts, -glazen en -flessen tegen soms Skye-high prijzen.
Vooral de nieuwe Talisker Storm en Talisker Port Ruighe zijn in trek. Ik heb me niet van te voren aangemeld en weet om 11.00 uur een kaartje voor de rondleiding van 12.30 te bemachtigen.
Tourguide Annie loodst de 12.30-groep in prettig tempo langs de enorme mashton uit 1998, die 19 mashes per week verwerkt, de acht houten washbacks met ieder een capaciteit van 53.000 liter en de vijf stills die op jaarbasis drie miljoen liter new make spirit produceren. Een groot deel daarvan is bestemd voor verschillende blends van eigenaar Diageo, zoals Jonny Walker.
Slechts een deel van de productie rijpt op de site zelf. Alleen van achter een glazen wand mogen we gluren naar de blauw geverfde vatdeksels van de Europese eiken- en Amarican oak bourbon–casksen enkele grotere portvaten voor de Port Ruigie.
Aan het eind van de tour krijgt iedereen een slokje Talisker 10yo te proeven en voor ik het weet staan we weer in het visitor centre.
Schotse droogte.
Hoe anders is het in de kleine Tobermorry distillery in het gelijknamige plaatsje op Isle of Mull: een mini-ontvangstruimte, waar drie dames me vanaf een toonbank aankijken en zich zichtbaar afvragen wat ik in hemelsnaam zo vroeg in de ochtend kom doen. De witgrijze Tobermorry-distilleerderij uit 1798 is in het begin van de heuvel naast het dorp gebouwd en al ver vanaf de Tobermorry bay zichtbaar. De Flying Dutchman gaat vlak voor de kleine distilleerderij voor anker en ik word keurig aan de kade afgezet met het rubber bootje.
In de distillery zorgen een 32-ton mashton, vier opvallend hoge washbacks en vier stills voor een productie van niet alleen Tobermory malt, maar ook van het meer geturfde broertje Ledaig: wat veilige haven betekent en vroeger ook de naam van de distillery was. De peaty-smaak van de gewone Tobermorry malt komt volgens de makers van een bergmeertje ongeveer anderhalve mijl verderop. Tenminste als het meertje niet droog valt.
Het klinkt gek in Schotland, maar Tobermorry kampt regelmatig met droogte. Afgelopen voorjaar viel er zo weinig regen, dat de distillery noodgedwongen een maand dicht moest. Vorig jaar zelfs zes weken.
We doen Tobermorry aan op de terugtocht naar Oban.
Het havenplaatsje met bont gekleurde huizen is gebouwd langs de gelijknamige baai onder de bosrijke en drassige heuvels van Mull. Overal in de baai liggen zeil- en vissersbootjes voor anker. Ergens in de modderige zeebodem zou hier een vergaan galjoen uit de Spaanse Armada liggen, volgens de legende vol met Spaans goud.
Niemand heeft nog iets van die schat gevonden. Flying Dutchman-bootsman Michael haalt met zijn korf wel een prachtige kreeft naar boven. Heerlijk met een locale Island-whisky.
Hart van Oban.
Uiteindelijk eindigt de tocht weer in het centrale plaatsje Oban waarvandaan grote ferry’s af en aan varen naar de omliggende eilanden en waar tegelijkertijd de eindhalte is van de spoorlijn uit Glasgow. Het plaatsje loopt over van binnen waaiende en vertrekkende toeristen en winkelende eilanders.
In een steil zijstraatje, eindigend tegen een kaarsrechte cliff, staat sinds 1794 de Oban distillery, die sindsdien heel wat sluitingen en evenzoveel heropeningen onderging.
Inmiddels zijn veel processen, zoals filling, opslag en botteling uitbesteed. In het voormalige malting area is nu een glimmend
visitor centre ingericht.
Door de centrale ligging in het drukke plaatsje, levert ook hier het toerisme, met 40.000 betalende bezoekers per jaar, een belangrijke extra inkomstenbron op.
Hoewel de compacte distilleerderij, vanwege haar ligging moet schipperen met de beschikbare ruimte, piekert Oban er niet over om te verkassen. ‘Vroeger was een deel van onze productie bestemd voor verschillende blends zoals Bells, maar tegenwoordig blijft elke druppel Oban echt single malt’, vertelt Brand Home Manager Carol Bennett. Oban, eigendom van Diageo, bottelt doorgaans alleen de tikje rokerige 14 jaar oude malt, en de distillers edition van dezelfde leeftijd. ‘Maar als ik veel zeur en aandring, mogen we een enkele keer ook wel iets bijzonders maken’, glimlacht Carol. ‘In 2011 bijvoorbeeld brachten we een gelimiteerde casc strenght op de markt. Die was zo weg.’
Absoluut geen gebrek aan water hier. Het wordt opgepompt uit Loch Glean Na Bearricdh in de mossige, turfhoudende heuvels achter het plaatsje. Vanwege de beperkte ruimte is alles in de distilleerderij vrij dicht op elkaar gezet en is er maar weinig ruimte onbenut gelaten. Voorzichtig schuifelen we langs de enorme mashton en de vier larikshouten washbacks. Vloeibare gist en een relatief lange fermentatietijd geven de Oban malts volgens Carol hun licht fruitige karakter. Vanaf een balustrade naast de spiritsafe kijken we schuin uit op de enkele spirit still en kleine wash still van de distilleerderij om vervolgens via de voormalige filling room in de naar dampig hout en grond ruikende warehouse te belanden, waar 5.000 vaten rusten. Voornamelijk refill whiskyhoggsheads en refill sherryvaten en slechts een klein deel van het totale volume.
Carol heeft inmiddels twee glaasjes Oban-whisky voor me ingeschonken en daarnaast een kannetje met naar chloor ruikend Oban-kraanwater: geen beste combinatie. Nadat ik het kannetje op zij schuif, vallen de fruitige geur en de zoetige honingsmaak van de milde Oban Malts op.
Als ik buiten nog een laatste blik op de kade en de Oban-bay werp, voel ik een vertrouwde deining door me heen gaan, maar niet vanwege die twee slokjes whisky; vooral onervaren zeilers voelen – als ze eenmaal weer aan land zijn- nog dagen de deining van de zee. De ervaring was zo indrukwekkend, dat het even duurt voordat het vaste land weer went.
Met dank aan kapitein en crew van de Flying Dutchman
Relaxed Schotland ontdekken
‘Er is maar één goede manier om Schotland te ontdekken en dat is vanaf het water.’ Aan het woord is Klaas van Twillert die eigenaar is van het tallship Flying Dutchman. ‘Iedereen houdt van reizen. Maar steeds weer wisselen van hotel, in- en uitpakken en met de bus, de auto of de trein verder reizen, dat vinden slechts weinig mensen leuk. Reis je met de Flying Dutchman, dan neem je je hotel mee naar steeds nieuwe plekken. Op die manier is reizen echt relaxen.’
Zoveel te zien
‘Schotland overrompelt je’, waarschuwt Van Twillert. ‘Er is zoveel te zien en te ontdekken. Je hebt de ruige schoonheid van de bergen, de stilte van de heidevlaktes, de grillige kust met steeds weer verrassende baaien, de meren, de walvissen en dolfijnen. Je maakt kennis met de Schotse tradities en legenden, bezoekt kastelen en meert af bij verstilde vissersdorpen waar het lijkt of je vijftig jaar teruggaat in de tijd. En voor de liefhebbers zijn er natuurlijk de beroemde, of misschien wel beruchte, pubs, de befaamde Schotse whiskysoorten en niet te vergeten de traditionele keuken met gerechten als Haggis.’
De Flying Dutchman
De Flying Dutchman is een luxe tweemast schoener met een lengte van 40 meter. Aan boord zijn elf tweepersoons hutten en één vierpersoons hut. Iedere hut heeft een eigen douche en toilet, centrale verwarming en airconditioning. ‘Het is een stoer en tegelijk comfortabel schip waar je je snel thuis voelt’, vindt Klaas. ‘Als het kan, serveren wij ontbijt, lunch en diner buiten aan dek zodat je zoveel mogelijk kunt genieten van de omgeving. Maar als het moet is er binnen ook voldoende ruimte om te eten.’
Zeilen kan de Flying Dutchman, met 480 m2 zeiloppervlak verdeeld over zeven zeilen, als de beste. ‘Een rondreis door Schotland is altijd bijzonder. Maar meevaren met een groot zeilschip als dit is een onvergetelijke ervaring. Tijdens onze reizen door Schotland gebruiken wij zo min mogelijk de motoren. Als je zeilt, hoor je niets dan het geluid van de wind. Dat is echt zeilen door Schotland.’
Programma op maat
Het team van de Flying Dutchman organiseert in Schotland een aantal themareizen. Op dit moment zijn er speciale reizen ontwikkeld voor liefhebbers van zeilen, fietsen, whisky, natuur, cultuur en wandelen. Voor deze reizen kan iedereen zich aanmelden. Ook is het mogelijk het schip, compleet met bemanning, te huren. Dit maakt het mogelijk de reis te maken met familieleden, vrienden, een vereniging of collega’s. Het is mogelijk te kiezen voor een van de bestaande routes maar er kan ook een reis op maat worden gemaakt.
Alle themareizen worden gemaakt op basis van halfpension. ‘Soms is dat ontbijt en een warme lunch en andere dagen is het ontbijt en diner’, vertelt Xandra. ‘Dat hangt af van het programma. Wij willen onze gasten zoveel mogelijk vrijheid bieden om het land te ontdekken. Als wij na de lunch afmeren in een prachtige stad zou het jammer zijn als je voor het diner weer op tijd terug moet naar het schip. Dan is het leuker om tot ’s avonds laat die stad te ontdekken. Ook kan het zijn dat wij ’s avonds zijn aangekomen en de gasten ’s ochtends een mooie fiets- of wandeltocht maken en tijdens die tocht lunchen. Kom je dan eind van de dag terug aan boord, dan staat het diner klaar.’
De organisatie
Klaas van Twillert, ruim 25 jaar bekend in de charterwereld, bracht twaalf jaar geleden het tallship Flying Dutchman in de vaart. Hij heeft twee passies: zeilen en Schotland. Die passies deelt hij met zijn passagiers. ‘Wie wil, mag aan het roer staan, in het want klimmen en meehelpen de zeilen zetten’, ‘Maar niets moet. Wie liever een boek leest, uitkijkt over het water of met de ogen dicht van de zon geniet, is net zo welkom. Wij willen mensen laten kennismaken met deze bijzondere manier van reizen door Schotland. En als het goed is, heeft Schotland aan het eind van die reis je hart gestolen.’
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Klaas en/of Xandra van Twillert, telefoon 06 303 81720, e-mail sailcharter@gmail.com. Zie ook de geheel vernieuwde website www.schotland-experience.nl.
Deze foto’s kunt u, met naamsvermelding van E.J. Bruinekool Fotografie & Tekst, kosteloos gebruiken bij plaatsing van het persbericht en/of een artikel naar aanleiding van dit persbericht.
Schotlandreis per zeilboot
Wie de Schotse westkust met de binnen- en buiten Hebriden wil verkennen kan tegenwoordig mee op verschillende zeilvakanties. Zoals met de grote tweemaster FlyingDutchman. Met gebolde zeilen onthaasten tussen ruige eilanden, ongerepte natuur, oude vissersplaatsjes en natuurlijk uiteenlopende whiskydistilleerderijen.
De 58-jarige Flying Dutchman kapitein Klaas van Twillert is al zijn hele leven bezig met
het bouwen, renoveren en restaureren van schepen en is de trotse eigenaar van twee grote tot passagierjachten omgebouwde oude zeilschepen. Maar aan zijn pet, donkere baard en verweerde gezicht is te zien dat hij bovenal schipper is. Met een grote voorliefde voorSchotland. In een opslagbankje achterin de grote houten kajuit, vindt hij een fles malt whisky en schenkt twee shotglaasjes in. ‘Ik ben echt een man van het water. Tijdens de afgelopen 25 jaar hebben we alle zeeën van Europa bevaren en zijn we in meer dan 30 landen geweest. Van Cyprus tot Sint Petersburg. Maar nergens vond ik het zo mooi als in Schotland. Vooral de westkust met die prachtige vergezichten, ruige natuur, enorme uitgestrektheid en bijzondere wildlife zoals zeehonden, dolfijnen en zelfs walvissen. Toen ik 12,5 jaar geleden op huwelijksreis was, droomde ik al dat ik daar ooit zeilreizen zou kunnen aanbieden.’ De Flying Dutchman is een oude haringlogger uit 1903. Verbouwd tot groot zeiljacht of klein tallship met een gestroomlijnde romp, diepe kiel en twee masten. Een machtig gezicht als alle zeven zeilen gehesen zijn. ‘We krijgen vaak heel wat bekijks als we een van de vissershaventjes binnen varen.’
Beneden in het ruim zijn verschillende slaapplaatsen met kleine patrijspoortjes net onder de waterlijn. ‘Als je geluk hebt, zie je een dolfijn voorbij zwemmen, vlak voor je slaapkamerraam.’ Inmiddels is de droom van Klaas uitgekomen, want hij en zijn bemanning organiseren sinds vorig jaar verschillende meerdaagse Schotse groepstochten. Zoals een zuidelijke tocht langs Mull of Kintytre en Islay, een noordelijke tocht langs de binnen- en buiten Hebriden en speciale reizen zoals een whiskytocht langs onder meer Campbeltown en Islay. ‘Vrijwel alle whiskyliefhebbers hebben wel iets met Schotland’, weet kapitein Klaas. ‘Als je whisky drinkt, proef je er het Schotse landschap in terug. Daarom is er op alle tochten voldoende tijd om onderweg een Island-distilleerderijen als Tobermory, Talisker of Isle of Jura te bezoeken. Maar bekijk en proef er ook weer niet te veel, want het zou jammer zijn als je daardoor al die mooi natuur zou missen.’
meer info: www.rondreis-schotland.com